Το μέγεθος του ελληνικού κράτους

 Στον παγκόσμιο χάρτη όλα τα κράτη, ανάλογα την κουλτούρα τους, την ιστορία τους και τις οικονομικές συγκυρίες της περιόδου, υιοθετούν μοντέλα λειτουργίας του δημόσιου τομέα τους .

Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, παραδοσιακά για ιδεολογικούς κυρίως λόγους, αντιτίθενται στο μεγάλο κράτος και τους υψηλούς φόρους. Αντίθετα οι Σκανδιναβικές χώρες επέλεξαν να επεκτείνουν αρκετά και να συντηρούν μέχρι και σήμερα τον διευρυμένο δημόσιο τομέα τους. Τα τελευταία χρόνια και κυρίως στην περίοδο 1985 – 2005, όπου έχουν σημειωθεί σημαντικές   αλλαγές στα παγκόσμια οικονομικά δεδομένα, τα περισσότερα προηγμένα κράτη προσπάθησαν να μειώσουν το μέγεθος τους. Αντίθετα στην χώρα μας το μέγεθος του κράτους την αντίστοιχη περίοδο έχει αυξηθεί.

Εκείνο που παίζει καθοριστικό ρόλο, είναι βεβαίως και το μέγεθος, αλλά κυρίως, η  αποτελεσματική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η Ελλάδα σε αντίθεση με το αντίστοιχο Σκανδιναβικό μοντέλο του μεγάλου κράτους, δεν κατάφερε ποτέ ουσιαστικά να δημιουργήσει έναν αποτελεσματικό Δημόσιο Τομέα.

Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες στον ΟΟΣΑ(Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης) σε ότι αφορά τις δαπάνες για δημόσια διοίκηση ως ποσοστό του ΑΕΠ. Όμως παρά την μεγάλη δαπάνη, η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, παραμένει αρκετά χαμηλή. Με αποτέλεσμα το διοικητικό βάρος που επιφέρει το κράτος στις επιχειρήσεις να είναι το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αναποτελεσματικότητα αυτή μας υποχρεώνει να εξετάσουμε την διάρθρωση του δημόσιου τομέα και την έκταση που έχει λάβει, με τις πολυάριθμες υπηρεσίες και οργανισμούς. Μας υποχρεώνει να επανεξετάσουμε την σκοπιμότητα ύπαρξης πολλών υπηρεσιών και φορέων.

Το μεγάλο μέγεθος του κράτους και ο τρόπος λειτουργίας του δημιουργεί παθογένειες που το καθιστούν αναποτελεσματικό, με χαμηλή ποιότητα παρεχομένων υπηρεσιών. Δημιουργείται γραφειοκρατία που τροφοδοτεί την διαφθορά και δρα ενάντια στην ανταγωνιστικότητα. Παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση στην λήψη αποφάσεων, συντηρεί φορείς και υπηρεσίες αμφιβόλου σκοπιμότητας .

Έτσι η ανάγκη για αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του κράτους είναι έντονη και άμεση. Η υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αναγκαία αφού ο τελικός στόχος είναι ένα μικρότερο κράτος, ένα κράτος που θα στοιχίζει λιγότερο και θα λειτουργεί καλύτερα. Ένα κράτος με ποιοτικότερους θεσμούς, χωρίς παθογένειες.  Διεθνώς υπάρχουν πολλές εμπειρίες  που μας δίνουν παραδείγματα μείωσης του μεγέθους του κράτους, περιορισμού της σπατάλης και εξορθολογισμού των κρατικών δαπανών. Να σημειώσουμε εδώ, ότι  η  επιδίωξη μείωσης των κρατικών δαπανών δεν θα πρέπει να συγχέεται  μόνο με το στόχο μείωσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Η μείωση του μεγέθους  με μείωση π.χ. του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων ή και μείωση των αποδοχών τους ή η κατάργηση οργανισμών είναι λύσεις ελκυστικές από λογιστική άποψη με άμεση μάλιστα απόδοση. Οι επιπτώσεις όμως κάθε επιλογής, θα πρέπει να μελετώνται ώστε να αποφεύγονται παρενέργειες, όπως π.χ. στις περιπτώσεις όπου μια μείωση κρατικής δαπάνης, αντί για όφελος, καταλήγει σε ζημιά.

Τα θέματα μεταρρύθμισης και αναδιάρθρωσης του κράτους, απαιτούν συστηματική αποτύπωση των προβλημάτων, διατύπωση προτάσεων για αλλαγές που θα λαμβάνουν υπόψη όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες όπως οικονομικό βάρος υπηρεσιών ή φορέων ,όπως η ποιότητα και η ποσότητα παρεχόμενων υπηρεσιών. Απαιτούν επίσης συγκεκριμένο χρονικό πλάνο δράσης και σαφώς ενεργοποίηση. Η επανίδρυση του κράτους είναι μια αναγκαιότητα και είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση για το πολιτικό μας σύστημα.

Γι’ αυτό πρέπει να τεθούνε στόχοι και κανόνες, τους οποίους πρέπει να σεβαστούμε όλοι. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια και πάντα με συναίσθηση των δυσκολιών που τυχόν θα προκύπτουν πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία της περιόδου και με ευρεία κοινωνική συναίνεση, να γίνει υπέρβαση των προσωπικών και συντεχνιακών συμφερόντων και να συστρατευθούμε όλοι στην προσπάθεια δημιουργίας ενός ευέλικτου, λειτουργικού και αποτελεσματικού κράτους προς όφελος όλων.